Όλες οι γυναίκες και οι σύντροφοί τους, ονειρεύονται έναν υπέροχο, εύκολο γεμάτο χαρά τοκετό. Μερικές φορές όμως δεν εξελίσσεται έτσι. Είτε γιατί προέκυψε κάτι έκτακτο και ο γιατρός έπρεπε να πάρει γρήγορες αποφάσεις προκειμένου να σώσει την μητέρα και το μωρό είτε γιατί τα συναισθήματα που βιώνει η κάθε γυναίκα την στιγμή του τοκετού είναι έντονα και αρκετές φορές, όσο υπέροχη σχέση κι αν έχει με τον γιατρό της, υπάρχει άγχος, φόβος, αγωνία.
Έτσι, μπορεί να αναπτύξουν διαταραχή μετατραυματικού στρες - post-traumatic stress disorder. (PTSD). Το PTSD είναι μια αγχώδης διαταραχή που προκαλείται από πολύ οδυνηρά γεγονότα. Όλα μπορούν να κάνουν τον τοκετό τραυματικό, όπως μια δύσκολη γέννα , μια επείγουσα καισαρική τομή ή μια αιμορραγία μετά τον τοκετό, κακή εμπειρία τοκετού, απώλεια εγκυμοσύνης ή νεογνικό θάνατο. Οι πολύ μεγάλοι, δύσκολοι τοκετοί μπορεί να είναι τραυματικοί, όπως και οι σύντομοι, έντονοι. Εάν το μωρό σας γεννηθεί πρόωρο ή άρρωστο και πρέπει μπει σε θερμοκοιτίδα, είναι επίσης πολύ τραυματικό.
Επίσης, οι τοκετοί στα χρόνια του Covid ήταν αρκετά τραυματικοί για αρκετές γυναίκες που «γέννησαν μόνες» χωρίς την οικογένεια ή την υποστήριξη που θα ήθελαν να έχουν από τους δικούς τους ανθρώπους.
Συχνά οι γυναίκες λένε ότι το τραύμα της γέννας έχει επιδεινωθεί από την παραμέληση ή την κακή επικοινωνία από τους επαγγελματίες υγείας που τους αρνήθηκαν την ανακούφιση από τον πόνο ή έκαναν επεμβάσεις χωρίς τη συγκατάθεσή τους, ή χωρίς να τις ενημερώσουν για τυχόν προβλήματα.
Αυτές οι γυναίκες, αισθάνονται προδομένες και συχνά δυσκολεύονται να αποδεχθούν τον τοκετό ως ωραία εμπειρία. Μου έχουν περιγράψει ότι επειδή φοβόντουσαν τις μίλησαν απότομα ή τις κορόιδεψαν με εκφράσεις του στυλ:
- μεγάλη γυναίκα είσαι πως κάνεις έτσι
- σπρώξε να τελειώνουμε δεν θα «φάμε εδώ όλη την ημέρα»
- Δεν μπορείς να δεις το μωρό σου, πρέπει να μπει στην θερμοκοιτίδα. Αργότερα-αύριο και αρκετά παρόμοια.
Αυτό είναι ιδιαίτερα οδυνηρό και τραυματικό. Αυτές οι γυναίκες αισθάνονται λύπη, θυμό, παραμέληση και συχνά δυσκολεύονται να δεθούν με το μωρό τους.
Μετά από έναν τραυματικό τοκετό, συνήθως η μητέρα και το μωρό χωρίζονται είτε επειδή η μητέρα είναι άρρωστη είτε το μωρό. Έτσι, θρηνούν για την απώλεια εκείνων των σημαντικών πρώτων στιγμών με το μωρό τους.
Ένας τραυματικός τοκετός μπορεί να κάνει τις γυναίκες αυτές εξαιρετικά ανήσυχες και ευερέθιστες, οδηγώντας σε δυσκολίες στη σχέση:
- απρόθυμες να προσπαθήσουν για άλλο μωρό, έτσι πολλές γυναίκες με τραύμα γέννησης σταματούν σε ένα παιδί. Μια επόμενη εγκυμοσύνη μπορεί επίσης να ξαναξυπνήσει το τραύμα της πρώτης γέννας.
- μπορεί να οδηγήσει σε φόβο τοκετού (τοκοφοβία) στην επόμενη εγκυμοσύνη.
- Να αποφεύγουν νοσοκομεία, γυναικολόγους.
- Να αποφεύγουν άλλες μητέρες με βρέφη λόγω μη ταύτισης ευτυχισμένων τοκετών.
- Να αισθάνονται μόνες. Συχνά, οι σύντροφοι δεν καταλαβαίνουν γιατί η γυναίκα τους αισθάνεται έτσι και οδηγεί σε ρήξη.
- Να αποφεύγουν συναναστροφές με συγγενείς ή φίλους που τις πιέζουν να συνεχίσουν σε επόμενη εγκυμοσύνη «κι όλα θα πάνε καλά….»
Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες, 4-5% των γυναικών που γεννούν αναπτύσσουν PTSD . Ετησίως, οι γυναίκες αυτές είναι περίπου 10.000 το χρόνο στην Ελλάδα, 30.000 το χρόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Το τραύμα γέννησης είναι ένας συνοπτικός όρος για να περιγράψει συμπτώματα δυσφορίας που μπορεί να αντιμετωπίσετε αφού έχετε περάσει ή παρακολουθήσετε έναν τραυματικό τοκετό. Οι σύντροφοι στον τοκετό μπορούν επίσης να αναπτύξουν PTSD από το να γίνουν μάρτυρες μιας τραυματικής γέννας. Η έρευνα δείχνει ότι περίπου το 1% των μπαμπάδων ή των συντρόφων αναπτύσσουν PTSD αφού είδαν τον σύντροφό τους να υποφέρει από τραυματική γέννα.
Προσοχή: Το PTSD μπορεί να ξεκινήσει αμέσως μετά από τον τοκετό ή μπορεί να συμβεί εβδομάδες, μήνες ή και χρόνια αργότερα. Θα πρέπει να επισκεφτείτε τον γιατρό σας εάν 4 εβδομάδες μετά τον τοκετό έχετε ακόμη προβλήματα ή εάν τα συμπτώματά σας παρεμποδίζουν την καθημερινότητά σας.
Τα συμπτώματα του PTSD περιλαμβάνουν:
- αναδρομές στην εμπειρία
- Προβλήματα ύπνου ή εφιάλτες για αυτό
- επαναλαμβανόμενες και οδυνηρές εικόνες ή αισθήσεις
- σωματικές αισθήσεις όπως πόνος, εφίδρωση, αίσθημα αδιαθεσίας (ναυτία), πόνος στο στομάχι, ευερέθιστο έντερο
- κρίσεις πανικού ή τρόμος
- συνεχείς αρνητικές σκέψεις για την εμπειρία
- πρόβλημα συγκέντρωσης
- προσπαθώντας να μην αισθανθείτε απολύτως τίποτα (συναισθηματικό μούδιασμα)
- προσπαθώντας να αποσπάσετε την προσοχή σας για να αποφύγετε να σκεφτείτε τι συνέβη
- αποφεύγοντας μέρη, άτομα ή άλλα πράγματα που σας θυμίζουν το συμβάν
- Ξεσπάσματα θυμού
- Μερικοί νέοι γονείς με PTSD αγωνίζονται να δεθούν με το μωρό τους.
Μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να μιλήσετε για τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας μετά από μια οδυνηρή εμπειρία. Να θυμάστε ότι στο ιατρείο μας, δεν θα σας κρίνουμε εάν θεωρείτε ότι είχατε μια άσχημη εμπειρία τοκετού. Αντιθέτως θα σας ακούσουμε και θα προσπαθήσουμε μαζί, να βρούμε την σωστή θεραπεία και υποστήριξη τόσο για να μπορέσετε να φροντίσετε το μωρό σας και τον εαυτό σας αλλά κυρίως εφόσον θελήσετε να προχωρήσετε, σε μια εγκυμοσύνη χωρίς άγχος και μετατραυματικά προβλήματα.
Στο ιατρείο μας, συνεργαζόμαστε με ψυχολόγο ή ψυχίατρο εάν θέλετε να μείνετε έγκυος ή εάν είσαστε έγκυος μετά από μια τραυματική εμπειρία τοκετού.
Το PTSD είναι μια κατάσταση ψυχικής υγείας και μπορεί να αντιμετωπιστεί ακόμη και αρκετά χρόνια μετά το συμβάν.